W 1971 roku w piwnicach stanfordzkiego wydziału psychologii przeprowadzono eksperyment. Naukowcy przebadali 70 ochotników pod kątem przeszłości kryminalnej, problemów zdrowotnych i predyspozycji psychicznych. Wytypowano 24 studentów, podzielono ich na dwie grupy: strażników i więźniów, a następnie 18 z nich (9 'strażników' i 9 'więźniów') zamknięto w pomieszczeniach symulujących zakład penitencjarny. Celem doświadczenia była analiza wpływu otoczenia – zarówno w sensie fizycznym (izolacja), jak i w sensie konkretnej sytuacji (przynależność do grupy, relacje strażnik – więzień) na zachowanie jednostki. Rezultat: przeciętnie zdrowi na umyśle i duszy studenci, którzy wcielili się w role strażników, zaczęli zachowywać się na tyle okrutnie, że eskperyment przerwano już po sześciu dniach. Czterech 'więźniów' przeszło załamanie nerwowe, w tym jeden z nich – już po 36 godzinach...
W 2007 roku w Warszawie też przeprowadzono eksperyment. W wyniku bliżej nieznanej procedury wytypowano polską parlamentarzystkę, która – nieświadoma intrygi – została poddana presji romantycznego związku z przystojnym nieznajomym, sterującym całą sprawę w kierunku sytuacji korupcyjnej. Podobnie jak w przypadku eksperymentu z 1971 roku, także i tutaj cała akcja zakończyła się spektakularnie. Podobnie jak studenci z Uniwersytetu Stanforda, polska parlamentarzystka popłynęła swobodnie z głównym nurtem rzeki, w którą ją wrzucono – przyjęła torby z pieniędzmi, obiecując w zamian podjęcie próby ustawienia przetargu publicznego... Niestety – w przeciwieństwie do doświadczenia amerykańskiego – polski eksperyment został zaaranżowany całkiem serio przez Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA). W wyniku tej nauczkowo-wychowawczej inicjatywy naszych służb, czerpiącej, jak mniemam, pełnymi garściami z rezultatów badań nowoczesnej psychologii, parlamentarzystka została skazana (wyrokiem sądu I instancji z 16 maja 2012 roku) na karę 3 lat pozbawienia wolności, pozbawienie praw publicznych na 4 lata, przepadek uzyskanej korzyści majątkowej oraz grzywnę. Na szczęście Sąd Apelacyjny w Warszawie właśnie wczoraj zmienił ten wyrok i uniewinnił nieszczęsną parlamentarzystkę od popełnienia zarzucanych jej czynów.
Dzisiaj rano w Programie Trzecim Polskiego Radia toczyła się na ten temat dyskusja w gronie polskich polityków. Jeden z nich powiedział, że rolą CBA powinno być ujawnianie toczących się afer korupcyjnych, a nie organizowanie nowych. Powiedział też, że oczywiście osobną sprawą jest moralnie naganne zachowanie parlamentarzystki – zresztą to samo stwierdził Sąd Apelacyjny... Z pierwszą częścią tej wypowiedzi zgadzam się całkowicie. Też myślałem, że agenci wszelkiej maści oraz ich przełożeni orientują się co do ograniczeń związanych z tzw. “prowokacjami”, bo przecież to jest swego rodzaju ABC pracy służb... Okazuje się, że nie można oczekiwać znajomości ABC od CBA. A co do moralności... Nie, nie zgadzam się. Według mnie – lwią część odpowiedzialności moralnej za całą tę historię ponosi Centralne Biuro Antykorupcyjne. Nie tylko, że zaprogramowali eksperyment z finezją godną profesora Zimbardo. Oni przecież także zniszczyli karierę osobie, która może do końca życia nie wydobędzie się z psychicznej traumy. O tym jakoś nikt nie pamięta.
Acha – jeszcze to: politycy wypowiadający się na temat moralności... Jak by to podsumował pewien tragikomiczny, czarno-beżowy bohater filmowego serialu: “Nie no, Hans, nie rozśmieszaj mnie!”
Saturday 27 April 2013
Sunday 21 April 2013
światopoglądowa hucpa
Parafrazując mojego ulubionego geniusza – nic nie ma sensu, jeśli coś ma sens, to na krótko, a jeśli na dłużej – to i tak bez znaczenia... Tak więc – także i ja jestem niczym. I w dodatku – niczym pozbawionym sensu...
Jakąkolwiek funkcję wywalczę sobie podczas wewnątrz plemiennych walk – szamana, wodza czy wioskowego głupka, czy przyczynię się do pokojowego współistnienia plemion, czy – co bardziej prawdopodobne – do usilnych prób wymazania sąsiadów z powierzchni planety, z pamięci i z przyszłości, nie ma najmniejszego znaczenia. Czy urodziłem się z mózgiem zdolnym do kompresji Wszechświata w matematyczne formuły albo do komponowania światów zupełnie nowych, ze słów, z barw, z dźwięków, czy urodziłem się bez żadnych zdolności, bez potrzeby tworzenia, bez świadomości piękna, nie ma znaczenia. Przyszedłem znikąd i donikąd pójdę. Mój mózg zamieni się w zgniłą breję, moje wiekopomne dzieła rozsypią się w pył, a moje plemię i inne plemiona zginą bez śladu wraz z wioskami, miastami i całą cholerną cywilizacją, osuną się w niebyt po tym, jak sobie trochę pobędą, bez znaczenia i bez sensu.
No, chyba, że istnieje dobry bóg. To może być. Tylko dobry bóg daje jakąś nadzieję. Tylko jego wszechmoc skoncentrowana na nas – jego wyjątkowym stworzeniu – oraz obietnica życia wiecznego w raju pozwala nam godnie chodzić po bagnach i – z bożą łaską – cudownie się nie zapadać. Może istnieje. Trochę ostatnio milczący, pewnie głupio byłoby mu przemawiać do ludu poprzez telewizję satelitarną, mógłby się nie przebić, bo większość pasm i tak jest zajęta przez kanały religijne. Gmail? Odfiltrowałby wiadomość jako spam. SMS? Lud pomyślałby, że to jakiś durny żart kolegi z pracy. To co – płonący krzak? 998. Syna posłać? 999. To może po prostu utopić cały ten biznes i zacząć od nowa? Jednak kogoś trzeba będzie zostawić plus ryby i amerykańską marynarkę wojenną... To już lepiej milczeć.
Bez religii żyje się w upokorzeniu emocjonalnym, a z religią – w upokorzeniu intelektualnym.
Wybór należy do Ciebie.
Jakąkolwiek funkcję wywalczę sobie podczas wewnątrz plemiennych walk – szamana, wodza czy wioskowego głupka, czy przyczynię się do pokojowego współistnienia plemion, czy – co bardziej prawdopodobne – do usilnych prób wymazania sąsiadów z powierzchni planety, z pamięci i z przyszłości, nie ma najmniejszego znaczenia. Czy urodziłem się z mózgiem zdolnym do kompresji Wszechświata w matematyczne formuły albo do komponowania światów zupełnie nowych, ze słów, z barw, z dźwięków, czy urodziłem się bez żadnych zdolności, bez potrzeby tworzenia, bez świadomości piękna, nie ma znaczenia. Przyszedłem znikąd i donikąd pójdę. Mój mózg zamieni się w zgniłą breję, moje wiekopomne dzieła rozsypią się w pył, a moje plemię i inne plemiona zginą bez śladu wraz z wioskami, miastami i całą cholerną cywilizacją, osuną się w niebyt po tym, jak sobie trochę pobędą, bez znaczenia i bez sensu.
No, chyba, że istnieje dobry bóg. To może być. Tylko dobry bóg daje jakąś nadzieję. Tylko jego wszechmoc skoncentrowana na nas – jego wyjątkowym stworzeniu – oraz obietnica życia wiecznego w raju pozwala nam godnie chodzić po bagnach i – z bożą łaską – cudownie się nie zapadać. Może istnieje. Trochę ostatnio milczący, pewnie głupio byłoby mu przemawiać do ludu poprzez telewizję satelitarną, mógłby się nie przebić, bo większość pasm i tak jest zajęta przez kanały religijne. Gmail? Odfiltrowałby wiadomość jako spam. SMS? Lud pomyślałby, że to jakiś durny żart kolegi z pracy. To co – płonący krzak? 998. Syna posłać? 999. To może po prostu utopić cały ten biznes i zacząć od nowa? Jednak kogoś trzeba będzie zostawić plus ryby i amerykańską marynarkę wojenną... To już lepiej milczeć.
Bez religii żyje się w upokorzeniu emocjonalnym, a z religią – w upokorzeniu intelektualnym.
Wybór należy do Ciebie.
Sunday 14 April 2013
per parafrasare il genio
Non leggo niente. Se leggo qualcosa, non lo capisco. Se capisco, lo dimentico subito.
Wednesday 10 April 2013
Forecast for tomorrow: the shit will continue
Dictator is in a trap. He may not even known about it. Surrounded by old wolves - the generals with tens of years of experience in ruling in a country of a regime - he has been kept in a greenhouse. The attempt to kill the dictator, which most probably happened at the end of the last year, has been presented to him as a clumsy plot organised by external enemies. Yet the generals know that it was a sign of a growing rebellion inside the country. They know that the rebellion cannot be brought under control this time. It is only a question of months for the underground to become powerful enough to destroy the regime. The generals have no choice. They will lead the dictator into a war with the external enemy because this is the only way they may survive. Both regime and underground will have to stand to fight and die for the country. However the war will be short. The dictator will lose, he will face the court in Hague, perhaps together with some of his military fellow, maybe not. The new system, emerging from ruins of the dictatorship, may ignore many of the rebellion leaders. But it will need and it will welcome some of the old staff with experience in administrating the country, e.g. to avoid an uncontrolled export of the nuclear technologies.
Business as usual. We make war to have peace governed by the war makers.
Business as usual. We make war to have peace governed by the war makers.
Tuesday 9 April 2013
Ein Problemchen
Mein Deutsch ist Scheisse... Es wäre ok, natürlich, nicht jeder muss Deutsch sprechen. Es gibt nur ein kleines Problemchen damit. Ich bin ein Deutscher.
Sunday 7 April 2013
mądrość nie istnieje
z listów do JASNEJ, 3 lipca 2009 roku, "mądrość nie istnieje"
JASNA, JASNA, my w mniejszości? Sam nie wiem... Czy mniejszość ma wpływ na losy świata? Nie wiem. A czy w ogóle ktoś ma jakiś wpływ na losy świata?
Dla mnie to wszystko wygląda inaczej. Doszedłem jakiś czas temu do wniosku, że wolna wola jest jednak złudzeniem, że losy i poczynania jednostek wynikają z tego, gdzie w systemie wzajemnych powiazań (międzyludzkich, między przyrodą a ludźmi, między ludźmi i ich wytworami) dana jednostka się znajduje. Świat wpływa sam na siebie, ludzie, jako jego część, wpływają na część świata, wpływają jako masa, nawet, jeśli to widać najwyraźniej w efektach działania wybitnych jednostek, mniejszość wynika z większości, wpływanie na większość to iluzja. Tak myślę. A moje myślenie wynika z miliardów innych myśleń, z tysięcy zdań, obrazów i gestów, które dotarły do mnie w ciągu 35 lat mojego istnienia, z układów wyżów i niżów, które przynoszą deszcz i wiatr albo powodują, że niebo jest czyste, z gry genów, z konfiguracji rozmieszczenia rakiet dalekiego i krótkiego zasięgu na świecie, z rozkładu wpływów poszczególnych religii w Europie, itp...
Tak, nikogo nie można sądzić, nie wiem teraz, czym jest moralność i odpowiedzialność, może tylko próbą uporządkowania rzeczywistości, takim przejawem naszego zindywidualizowanego sposobu patrzenia, niezgodą na bezduszność świata i na to, że zło wygra.
Współpraca z SB? Machanie chorągiewką podczas pochodów pierwszomajowych? Wiersze na cześć Stalina? Czyja wina? Oto system. Poczucie wstydu i winy pojawia się, gdy tracimy ciągłość swoich poglądów, a tracimy ją z reguły w wyniku impulsów z zewnątrz. I to również jest system.
Masz rację, że w obliczu kataklizmu ludzie nagle doznają bolesnego oświecenia na temat własnej bezradności. To wtedy pojawia się właśnie świadomość naszych powiązań z całą resztą świata, braku wpływu na to, co się dzieje, poczucie, jak iluzoryczne są nasze wybory i jakim złudzeniem jest nasza indywidualna odrębność. Wypływamy, jako ta woda, z wielkiego nieba i wpływamy do wielkiego morza (...)
Świat polityków, tak to jest absurd. Ilekroć słucham, jak mówią o niczym, chce mi się śmiać i płakać zarazem. Uważam, że zawód "polityk" jest równie absurdalny jak np. profesja polegająca na "opowiadaniu o ewentualnym gaszeniu możliwych pożarów", byłbyż to "strażalityk"? Niech będzie. Gdyby wprowadzić to w życie, strażalitycy wykłócaliby się na temat konkurencyjnych, w ich mniemaniu, sposobów gaszenia ognia, w tym np.: sposobu trzymania sikawki, koloru hełmów, długości drabin, głośności syren alarmowych, ciśnienia w oponach oraz stopnia nasycenia czerwieni w lakierze samochodow strażackich. Próbowaliby ponadto ustalić dopuszczalną wysokość płomieni oraz ilości dymu oraz uregulować miejsca i terminy powstawania pożarów. W wielu przypadkach ustalenia specjalnych komisji byłyby uwarunkowane poglądami religijnymi poszczególnych strażalityków i w związku z tym, oczywiście, kapłani braliby czynny udział w gorących dyskusjach, wygłaszając niejednokrotnie płomienne przemówienia i dolewając oliwy do ognia. Stąd niedaleko już byłoby do powiązania misji strażalityków z misją kapłanów i pomieszania pożaru z żarem piekielnym, co wpłynełoby pozytywnie na bogactwo metafor, epitetów i cytatów, używanych w dysputach. Ostatecznie zapewne udałoby się stworzyć miliony nowych urzędów i ustaw, niezbędnych do ogarnięcia natury pożaru... JASNA, to się musi zawalić.
Ech, słyszysz takie słowa czasem? Że ktoś nienawidzi wszystkich? Tak, JASNA, to się musi zawalić. Zazdroszczę wierzącym... Przydałby się jakiś hiperjezus albo superbudda, który przyszedłby i dał nam takiego ultraszturchańca, wszystkim naraz, żebyśmy się opamiętali raz na megazawsze. Trzask, prask i po wszystkim, jak mawiał dziadek Poszepszyński. Mój mistycyzm... Mój mistycyzm polega na tym, że wierzę, iż na końcu drogi żaden mistycyzm nie będzie już potrzebny. A statystyka... JASNA, mnie statystyka nie uspokaja ani trochę, mnie ona przeraża! Statystyka mówi o tym, że jesteśmy całkowicie bezwolni. Tak, tak, ja się z tym zgadzam, ale to jest bardziej kapitulacja niż zgoda. To chyba takie uczucie, jakie miał mój dziadek, wychodząc z bunkra w Berlinie z podniesionymi rękami i z okrzykiem "Hitler kaputt!" na ustach. Założę się, że jedyna myśl, która huczała mu wtedy w głowie, to było pytanie, czy sowieci strzelą, czy nie strzelą. Zawsze chciałem wierzyć, że mam wpływ. Zawsze chciałem mieć wolną wolę. Nie mam. Jestem przerażony. Czekam na uderzenie endorfin, które przynoszą ukojenie tonącemu. W religiach dalekiego wschodu nazywa się to nirwaną.
JASNA, JASNA, my w mniejszości? Sam nie wiem... Czy mniejszość ma wpływ na losy świata? Nie wiem. A czy w ogóle ktoś ma jakiś wpływ na losy świata?
Dla mnie to wszystko wygląda inaczej. Doszedłem jakiś czas temu do wniosku, że wolna wola jest jednak złudzeniem, że losy i poczynania jednostek wynikają z tego, gdzie w systemie wzajemnych powiazań (międzyludzkich, między przyrodą a ludźmi, między ludźmi i ich wytworami) dana jednostka się znajduje. Świat wpływa sam na siebie, ludzie, jako jego część, wpływają na część świata, wpływają jako masa, nawet, jeśli to widać najwyraźniej w efektach działania wybitnych jednostek, mniejszość wynika z większości, wpływanie na większość to iluzja. Tak myślę. A moje myślenie wynika z miliardów innych myśleń, z tysięcy zdań, obrazów i gestów, które dotarły do mnie w ciągu 35 lat mojego istnienia, z układów wyżów i niżów, które przynoszą deszcz i wiatr albo powodują, że niebo jest czyste, z gry genów, z konfiguracji rozmieszczenia rakiet dalekiego i krótkiego zasięgu na świecie, z rozkładu wpływów poszczególnych religii w Europie, itp...
Tak, nikogo nie można sądzić, nie wiem teraz, czym jest moralność i odpowiedzialność, może tylko próbą uporządkowania rzeczywistości, takim przejawem naszego zindywidualizowanego sposobu patrzenia, niezgodą na bezduszność świata i na to, że zło wygra.
Współpraca z SB? Machanie chorągiewką podczas pochodów pierwszomajowych? Wiersze na cześć Stalina? Czyja wina? Oto system. Poczucie wstydu i winy pojawia się, gdy tracimy ciągłość swoich poglądów, a tracimy ją z reguły w wyniku impulsów z zewnątrz. I to również jest system.
Masz rację, że w obliczu kataklizmu ludzie nagle doznają bolesnego oświecenia na temat własnej bezradności. To wtedy pojawia się właśnie świadomość naszych powiązań z całą resztą świata, braku wpływu na to, co się dzieje, poczucie, jak iluzoryczne są nasze wybory i jakim złudzeniem jest nasza indywidualna odrębność. Wypływamy, jako ta woda, z wielkiego nieba i wpływamy do wielkiego morza (...)
Świat polityków, tak to jest absurd. Ilekroć słucham, jak mówią o niczym, chce mi się śmiać i płakać zarazem. Uważam, że zawód "polityk" jest równie absurdalny jak np. profesja polegająca na "opowiadaniu o ewentualnym gaszeniu możliwych pożarów", byłbyż to "strażalityk"? Niech będzie. Gdyby wprowadzić to w życie, strażalitycy wykłócaliby się na temat konkurencyjnych, w ich mniemaniu, sposobów gaszenia ognia, w tym np.: sposobu trzymania sikawki, koloru hełmów, długości drabin, głośności syren alarmowych, ciśnienia w oponach oraz stopnia nasycenia czerwieni w lakierze samochodow strażackich. Próbowaliby ponadto ustalić dopuszczalną wysokość płomieni oraz ilości dymu oraz uregulować miejsca i terminy powstawania pożarów. W wielu przypadkach ustalenia specjalnych komisji byłyby uwarunkowane poglądami religijnymi poszczególnych strażalityków i w związku z tym, oczywiście, kapłani braliby czynny udział w gorących dyskusjach, wygłaszając niejednokrotnie płomienne przemówienia i dolewając oliwy do ognia. Stąd niedaleko już byłoby do powiązania misji strażalityków z misją kapłanów i pomieszania pożaru z żarem piekielnym, co wpłynełoby pozytywnie na bogactwo metafor, epitetów i cytatów, używanych w dysputach. Ostatecznie zapewne udałoby się stworzyć miliony nowych urzędów i ustaw, niezbędnych do ogarnięcia natury pożaru... JASNA, to się musi zawalić.
Ech, słyszysz takie słowa czasem? Że ktoś nienawidzi wszystkich? Tak, JASNA, to się musi zawalić. Zazdroszczę wierzącym... Przydałby się jakiś hiperjezus albo superbudda, który przyszedłby i dał nam takiego ultraszturchańca, wszystkim naraz, żebyśmy się opamiętali raz na megazawsze. Trzask, prask i po wszystkim, jak mawiał dziadek Poszepszyński. Mój mistycyzm... Mój mistycyzm polega na tym, że wierzę, iż na końcu drogi żaden mistycyzm nie będzie już potrzebny. A statystyka... JASNA, mnie statystyka nie uspokaja ani trochę, mnie ona przeraża! Statystyka mówi o tym, że jesteśmy całkowicie bezwolni. Tak, tak, ja się z tym zgadzam, ale to jest bardziej kapitulacja niż zgoda. To chyba takie uczucie, jakie miał mój dziadek, wychodząc z bunkra w Berlinie z podniesionymi rękami i z okrzykiem "Hitler kaputt!" na ustach. Założę się, że jedyna myśl, która huczała mu wtedy w głowie, to było pytanie, czy sowieci strzelą, czy nie strzelą. Zawsze chciałem wierzyć, że mam wpływ. Zawsze chciałem mieć wolną wolę. Nie mam. Jestem przerażony. Czekam na uderzenie endorfin, które przynoszą ukojenie tonącemu. W religiach dalekiego wschodu nazywa się to nirwaną.
Subscribe to:
Posts (Atom)